Φορτωμένο με μνήμες και περίσσεια αίγλη, στη κορυφή του λόφου όπου το Παλαιό Μουσείο της Ολυμπίας, στέκει το ιστορικό ξενοδοχείο ΣΠΑΠ, πραγματικό κόσμημα της σύγχρονης πόλης της Ολυμπίας.
Η ονομασία του οφείλεται στην εταιρεία “Σιδηρόδρομοι Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου” που το κατασκεύασε, άμα τη αφίξει της σιδηροδρομικής γραμμής στην Ολυμπία στα τέλη του 19ου / αρχές 20ου αιώνα. Από τότε λειτουργούσε αδιάλειπτα μέχρι και το έτος 1984.
Στις πολυτελείς αίθουσες και τα δωμάτιά του φιλοξενήθηκαν απλοί επισκέπτες οι οποίοι έρχονταν να θαυμάσουν τους θησαυρούς της Άλτεως αλλά και βασιλείς, αρχηγοί κρατών, καλλιτέχνες και προσωπικότητες που σφράγισαν την σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια ιστορία. Μεταξύ αυτών και ο βαρόνος Pierre de Coubertin, ο οποίος ένιωσε απέραντη γαλήνη και ευφορία κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο ξενοδοχείο και πήρε μια γεύση παραδείσου από την επίσκεψή του στην Ολυμπία το 1927, όπως τουλάχιστον αφηγείται ο ίδιος.
Σήμερα το ξενοδοχείο ΣΠΑΠ, ανακαινισμένο από το 2004, λειτουργεί ως ομώνυμο συνεδριακό και εκθεσιακό κέντρο. Η αίθουσα συνεδρίων έχει χωρητικότητα 170 ατόμων και διαθέτει μεταφραστικό κέντρο. Στους όμορφους και άνετους χώρους του έχουν ήδη φιλοξενηθεί σημαντικές εκδηλώσεις στις οποίες συγκαταλέγονται η μεγάλη έκθεση με τίτλο “Ελαίας εγκώμιον” το 2007 – 2008 και το Διεθνές Εργαστήρι της Unesco με θέμα “Disaster Risk Management at World Heritage Properties” τον Νοέμβριο του 2008.
Οι αίθουσες του ΣΠΑΠ, έπειτα από σχετική άδεια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων, παραχωρούνται σε φορείς πολιτισμού για την διοργάνωση ενημερωτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκθέσεων.
Δυτικά του πρώτου κτηρίου κτίστηκε το 1960 νέα πτέρυγα για τις αυξημένες ανάγκες του ξενοδοχείου. Σήμερα το κτήριο ανακαινισμένο στεγάζει τη διοίκηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας.
